Program Ochrony Powietrza dla Mazowsza
Uchwałą nr 115/20 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 8 września 2020 r. Sejmik Województwa Mazowieckiego przyjął nowy Program Ochrony Powietrza (POP) dla województwa mazowieckiego, z którego wynikają nowe obowiązki zarówno dla gmin, jak i dla mieszkańców. Program dotyczy wszystkich stref województwa mazowieckiego, tj. strefy aglomeracja warszawska, miasto Płock, miasto Radom oraz strefy mazowieckiej (w tym powiat płocki). Termin realizacji Programu ustalono do dnia 31.12.2026 r.
Program został sporządzony ze względu na przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM 10 i pyłu zawieszonego PM 2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu w powietrzu, dla aglomeracji warszawskiej również ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego ditlenku azotu.
Powyższy dokument jest aktem prawa miejscowego obowiązującym na terenie całego województwa mazowieckiego. Określono w nim działania naprawcze, mające na celu osiągnięcie dopuszczalnych norm jakości powietrza.
Cele programu
Najważniejszym celem wprowadzenia programu jest przede wszystkim osiągnięcie poziomów dopuszczalnych i docelowych substancji szkodliwych w powietrzu, a przez to kompleksową poprawę jakości powietrza. Aby to osiągnąć niezbędne jest ograniczenie pyłu PM10 o 44 proc. i pyłu PM2,5 o 57 proc., benzo(a)pirenu aż o 69 proc. oraz ditlenku azotu o 27 proc. W programie określone zostały szczegółowe działania naprawcze zmierzające do założonego celu. Zostały one podzielone na: krótkoterminowe i wieloletnie, obejmujące sześcioletni okres – od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2026 r. Za ich realizację odpowiedzialne są nie tylko jednostki administracji rządowej, samorządy gminne, ale także mieszkańcy i inne podmioty korzystające ze środowiska.
Główne narzędzia w celu realizacji założeń zawartych w programie:
- sukcesywna wymiana lub likwidacja źródeł niskiej emisji tzw. kopciuchów,
- inwentaryzacja źródeł ciepła,
- nowe nasadzenia zieleni,
- kontrola przestrzegania uchwały antysmogowej,
- zakaz spalania odpadów i pozostałości roślinnych,
- czyszczenie ulic na mokro,
- zakaz używania dmuchaw do liści,
- edukacja ekologiczna
Obowiązki mieszkańców
- współpraca z gminą przy inwentaryzacji i wymianie źródeł ciepła
- konieczność przestrzegania zakazu używania dmuchaw do liści
- przekazywanie gminom deklaracji o wymianie bądź instalacji dodatkowych źródeł ciepła
- przestrzeganie uchwały antysmogowej oraz zakazu spalania odpadów i pozostałości roślinnych
- realizacja działań krótkoterminowych
Zgodnie z § 19 ww. Uchwały podmioty korzystające ze środowiska oraz osoby fizyczne zobowiązane są do przekazania gminie deklaracji o wymianie bądź instalacji nowych lub dodatkowych źródeł ciepła we wszystkich budynkach służących celom mieszkalnym bądź gospodarczym znajdujących się na terenie nieruchomości w przypadku gdy wymiana realizowana jest bez pośrednictwa lub współfinansowania przez gminę, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia użytkowania nowego źródła.
Zakres informacji określa załącznik nr 10 do ww. Uchwały tj.
- Imię i nazwisko albo nazwę właściciela lub zarządcy budynku lub lokalu oraz adres miejsca zamieszkania lub siedziby;
- Adres nieruchomości, w obrębie której eksploatowane jest źródło ciepła;
- Numer telefonu właściciela lub zarządcy budynku lub lokalu;
- Adres poczty elektronicznej właściciela lub zarządcy budynku lub lokalu, o ile posiada;
- Informacje o liczbie i rodzaju eksploatowanych w obrębie nieruchomości źródeł ciepła oraz o ich przeznaczeniu i wykorzystywanych w nich paliwach, dotyczące stanu przed wymianą i stanu po wymianie;
- Powierzchnia budynku ogrzewana przez źródło ciepła
- Koszt wymiany;
- Źródła finansowania;
- Data rozpoczęcia i zakończenia wymiany.
Działania krótkoterminowe
Zgodnie z art. 91 ust. 3a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. integralną część programu ochrony powietrza stanowi plan działań krótkoterminowych, o którym mowa w art. 92 ww. ustawy.
Plan działań krótkoterminowych określono w celu:
- zmniejszenia ryzyka wystąpienia przekroczeń:
- poziomów dopuszczalnych, informowania i alarmowego pyłu zawieszonego PM10, poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 i poziomu docelowego benzo(a)pirenu – w strefach: mazowieckiej, aglomeracja warszawska, miasto Płock i miasto Radom,
- poziomów dopuszczalnych i poziomu alarmowego ditlenku azotu – w strefie aglomeracja warszawska;
- ograniczenia skutków i czasu trwania zaistniałych przekroczeń.
Plan działań krótkoterminowych (PDK) określa m.in. czynności i działania, które należy podjąć w sytuacjach ryzyka wystąpienia przekroczenia norm jakości powietrza. Wskazuje również podmioty odpowiedzialne za realizację działań.
Działania krótkoterminowe należy realizować niezwłocznie po ogłoszeniu przez Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego powiadomienia w przewidywanym czasie trwania ryzyka.
Powiadomienia o ryzyku przekroczenia/ przekroczeniach ogłaszane są na stronach internetowych:
- Głównego Inspektora Ochrony Środowiska,
- Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie
- Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego
A także poprzez:
- Gminny System Powiadomień SMS,
- aplikację RSO (Regionalny System Ostrzegania),
- paski informacyjne telewizji regionalnych,
- alert RCB w formie SMS-a Rządowego Centrum Bezpieczeństwa (w przypadku ryzyka przekroczenia poziomu alarmowego).
Działania określone w Planie działań krótkoterminowych należy wdrażać w przypadku ryzyka przekroczenia:
| Poziomu dopuszczalnego | Poziomu informowania | Poziomu alarmowania |
| Powiadomienie POZIOM 1 | Powiadomienie POZIOM 2 | Powiadomienie POZIOM 3 |
| Kolor żółty | Kolor pomarańczowy | Kolor czerwony |
Działania informacyjne
- informacja na stronach internetowych
- powiadomienie poprzez Regionalny System Ostrzegania (RSO), Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB)
- poinformowanie dyrektorów szpitali i przychodni
Działania ograniczające emisję
- korzystanie z alternatywnych sposobów przemieszczania się rower, pieszo, komunikacji miejskiej/gminnej
- niepalenie w kominku, nierozpalanie grilli i ognisk
- nieużywanie dmuchaw do liści
- zraszanie pryzm materiałów sypkich, zawieszenie uciążliwych prac budowlanych
- kierowanie ruchem przez Policję
Działania operacyjne
- Wzmożone kontrole kotłów, zakazu spalania odpadów, pojazdów, czystości dróg
Działania ochronne
- ograniczenie intensywnego wysiłku fizycznego, przebywania dzieci i osób starszych na otwartej przestrzeni na zewnątrz
- ograniczenie wietrzenia pomieszczeń
Konsekwencje łamania zakazów
Stosowanie się do zakazów podlega kontroli przez m.in. straż miejską czy upoważnionych pracowników urzędów gminnych. Zgodnie z art. 332. ustawy Prawo Ochrony Środowiska, kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów określonych w uchwale sejmiku województwa podlega karze grzywny. Może ona wynieść od 500 zł do 5 tys. zł.
